ڕیشەی "سەربەست"
بە پێکهاتە فارسی و کوردی، و بە واتا تورکی
کاتێک بیر لە پێکهاتە و ڕیشەی ئەم وشەیە دەکەینەوە؛
هەست بە ئاڵۆزییەک دەکەین: ئەگەر بەپێی ڕواڵەتی پێکهاتەی وشەکە بێت؛ واتا ڕیشەییەکەی
پێچەوانەی ئەو واتایەیە کە وەری‌گرتوە، چونکە پێکهاتەی وشەکە واتای "سەر بەسراو"
دەدات، و ئێستەش واتای "ئازاد" و "بێکۆت" دەدات، ئەم دو واتایەش
لەگەڵ یەک ناگونجێن.
ئەمە چۆن ڕوی داوە؟ ئەمە چیرۆکەکەیەتی:
"سەربەست"
( ="سربست"ی فارسی)، لەگەڵ "سربسته"ی فارسی، کە ئاوەڵناوی بەرکاری
"اسم مفعول"ی لێک‌دراوه؛ لە "سەر" و "بەست" (~
"بەستە") بە واتای "بەسراو" (=داپۆشراو، سەرگیراو)، پێک‌هاتوە.
هەر لێرەوە ـ بەتایبەتی ـ "سربستە"ی فارسی ـ واتای پەنهان و شارراوە و نهێنیی
وەرگرتوە (هەتا "سربست" یش بە شتی وا وتراوە کە ڕێ نابرێتە سەری و وەکو مەتەڵێک
وایە کە ئاشکرا نابێت). ئەم "سربستە" فارسیە، چوەتە تورکیەوە ("سربستە"ی
تورکیی عوثمانی، کە ئێستە ئەمەیان بەکار نایەت). هەروەها لە کوردییشدا هەیە بەتایبەتی
کرمانجیی باشوری و شێوە خۆرهەڵاتیەکانی کرمانجیی ناوەندی ("سەربەستە" و
"سەربەسە")، و بە واتای سادەی "سەرداپۆشراو". کە ڕەنگە لە
فارسیەکەوە هاتبێت، و ئەگەریشی هەیە کوردیی خۆماڵی بێت.
ئینجا بە هەمان شێوە "سربست"ی فارسی،
چوەتە تورکیەوە [هەندێک دەڵێن "سربسته"ی فارسی نەک "سربست"، بەڵام
ڕاستیەکەی هەردوکیان یەک واتای دەقاودەقیان هەیە، و "سربسته" یش چوەتە تورکیەوە
و بە واتای خۆیەوە ماوەتەوە]:
"سربست"ی
تورکیی عوثمانی، serbestی تورکیی نوێ، و سەرەتا بە هەمان واتای فارسیەکە بوە: سەرگیراو، سەرداپۆشراو.
بەڵام دواتر گۆڕانکاری بەسەر واتاکەیدا هاتوە:
سەرەتا بە بەڵگەنامەیەک، قەواڵەیەک، یان کەل‌وپەلێک،
وتراوە کە مۆر و ئیمزای یاسایی لەسەرە، و واتا دەقاودەقەکەیشی لەم حاڵەتەدا ئەوەیە
کە ئەو بەڵگەنامەیە "سەربەمۆر" ه و سەری بە بەو مۆرە گیراوە.
ئینجا ئیتر لێرەوە ئەم ئاوەڵناوە واتای "ئیمزاکراو"
و "تەصدیق‌کراو"ی وەرگرتوە، چونکە ئەوە یانی یاساییە و ڕێ‌پێ‌دراوە بۆ ئەوەی
هاوردە بکرێت یان هەناردە بکرێت (ئەگەر لە باسی کەل‌وپەلێکدا بێت).
ئینجا ئیتر واتاکەی لە تورکیدا زیاتر فراوان بوە،
و بە هەر شتێکی ڕێ‌پێ‌دراو کە ماف و "هەق"ی یاسایی هەیە، وتراوە. هەمان ئەو
چەمکەی کە بە "معاف" یش گوزارشی لێ دەکرێت، کە لە "معاف" |موعاف|ی
عەرەبی (=عەفولێ‌دراو) [هەڵبەتە لەگه‌ڵ ڕێسای وشەسازیی عەرەبیی ستاندەردا زۆریش تەبا
نیە] ـەوە هاتوە و چوەتە فارسی ["معاف"] و تورکی ["معاف"=muaf]
ـەوە و لە کوردییشدا ـ جگە لەوەی بە شێوەی "معاف" و "مەعاف" ماوەتەوە
ـ شێوەی "ماف" یشی وەرگرتوە.
بەکارهاتنی وشەی "سربست" لە تورکیی عوثمانیدا،
بە هەمان واتای "معاف" و ڕێگەپێدراوی یاسایی کە "ماف"ی یاسایی
پارێزراوی هەیە؛ ڕەنگە یەکەم جار لە سەدەی (١٥ ز.) بوبێت، کە لە دەقی "قانون‌نامه‌ی
ئالی عوثمان"ی (سوڵتان موحەممەدی فاتیح) دا هاتوە.
ئیتر وشەکە لە تورکیدا ئەو واتایەی وەرگرتوە کە
بۆ وەسفی هەر شتێک بەکار هاتوە کە لە لایەنی یاساییەوە ئازادە و هیچی لەسەر نیە.
ئێستە وشەی serbest لە تورکیدا
یەکێکە لە وشە سەرەکیەکان، بەتایبەتی لە بواری یاساییدا، و بە هەر شتێک و بوارێک و
کەسێکی ئازاد و بێکۆت و نەبەسراوە دەوترێت. ئیتر بۆ نمونه: بە "پیشەی ئازاد"
دەوترێت serbest meslek |سەربێست مێسلێک|، کە meslek هەمان
"مسلک"ی عەرەبیە.
و چوەتە هەندێك لە تورکیەکانی تریشەوە، وەکو: sərbəstی تورکیی ئازەری، و serbestی تورکیی گاگا'وزی، و sarbastی تورکیی ئوزبەکی (ئەمەیان پێ دەچێت لە
کەناڵی فارسیە نوێیەکەوە بوبێت)، کە بێ گومان ئەمە نیشانەی ئەوە نیە کە هاوبەشی
تورکی بێت، بەڵکو سەرەتا لە تورکیی ئەنەدۆڵیی عوثمانیدا ساز بوە و ئینجا
گوازراوەتەوە بۆ ئەو چەند زمانە تورکیەی تر.
و وشەکە وشەیەکی تورکیی کۆن و تورکیی ناوەڕاست نیە،
بەڵکو لە دوای سەدەی (١٣ ز.) ەوە هاتوەتە تورکیەوە و بەڵکو لە سەدەی (١٥ ز.) بەدواوە
ئەم واتایەی لە تورکیدا وەرگرتوە. و لە فەرهەنگێکی کۆنی تورکی (ی ناوەڕاست)ی وەکو "دیوان لغات
الترک"ی (مەحمودی کاشغەری) ـدا نەهاتوە.
و بە شایەتیی فەرهەنگە تورکیەکانیش، هیچ ڕیشە و
ڕیشەسازییەکی لە تورکیدا نیە، و ناگەڕێتەوە بۆ هیچ ڕیشەیەکی تورکیی کۆن، بەڵکو هەمو
ئەو فەرهەنگە تورکیانەش دان بەوەدا دەنێن کە وشەکە لە "سربست" (~ "سربستە")ی
فارسیەوە وەرگیراوە، و لە تورکیی عوثمانیدا هەردو "سربست" و "سربستە"
بە واتا فارسیەکانیشیان بەکار هاتون، بەڵام "سربست" لە تورکیی عوثمانیدا
هەر لەسەر بنەمای واتا فارسیەکەیەوە (=سەرگیراو) گەشەی واتایی کردوە هەتا وای لێ هاتوە
واتای "ئازاد"ی داوە، بەو شێوەیەی لە سەرەوە ڕونم کردوەتەوە.
ئەمەش وێنەی ماددەی "سربست" لە
"قاموس ترکی"ی (شەمسەدین سامی) کە دان بەوەدا دەنێت وشەکە لە فارسیەوە چوەتە
تورکیەوە، و واتا فارسیەکەیشی دەهێنێت.
ماددەی "سربست" لە "قاموس ترکی"ی (شەمسەدین سامی). چاپی ١٩٠١
* ئینجا ئیتر زمانی کوردییش (بەدیاریکراوی: کرمانجیی
باکوری و شێوە خۆرئاواییەکانی کرمانجیی ناوەندی) ئەم وشەیەی بەم واتا نوێیە لە تورکی
وەرگرتوەتەوە، و ئیتر بە هەمان واتای "ئازاد" بەکار دێت، بەتایبەتی بۆ وەسفی
کەسێک کە ژێردەستە نەبێت.
فەرهەنگی "الهدیة الحمیدیة" وشەکەی بە
واتا نوێیەکەی، "ئازاد"، ڕاڤە کردوە، هەرچەند دەڵێت "فارسیە"!
کە دەڵێت: "سربست: الجريء
الذي لا يبالي بأحد، فيما يفعل، أي الشجاع. (ف)".
جا ـ وەکو لە ڕاڤەکەی خاوەنی "الهدیة الحمیدیة"
یشەوە دیارە ـ سەرنجیش دەدەین وشەکە "سەربەست" لە کوردیدا زیاتر بەسەر واتای
مرۆڤی "ئازاد" و نا-ژێردەستەدا بڕاوە کە ژێردەستەیی کەس قبوڵ ناکات (ئەگەرنا
لە تورکیەکەدا "سەربەست" بە واتایەکی گشتیە کە "نەبەسراوە" و
"بێکۆت" ـە، و ئەم واتا زۆر خوازراو و "ئیجابی" ـەی نیە کە لە
کوردیدا هەیەتی. بە شێوەیەک لای کورد "سەربەستی" بوەتە "دروشم"
ـێکی سەرەکیی شۆڕش‌گێڕانه!). هەروەکو چۆن هەمان وشەی "ئازاد" لە کوردیدا
شێوەی "ئازا" یشی وەرگرتوە، ئەمەش یانی ئازاد ئازایە، ئەوەی ئازاد نەبێت؛
ئازایش نابێت!
* هاتنی وشەکە لە فارسیدا بە واتای "ئازاد"
زۆر کەمە، ئەگەر هەشبێت؛ تەنها لە فارسیی نوێی
هاوچەرخدایە. هەتا ئێستەش لە فارسیدا "سربست" بەزۆری هەر بە واتا بنچینەییەکەیەتی:
سەرگیراو، پەنهان (جاروبار "سربست" و "سربستی" لە فارسییشدا بە
واتای "ئازاد" و "ئازادی" دێت، بەڵام ئەمە نوێیە و دیارە کاریگەریی
تورکیەکەیە).
هەتاکو ڕەنگە لە شێوە خۆرهەڵاتیەکانی کرمانجیی
ناوەندیدا وشەکە هێشتا بە واتا کۆنەکەی (سەرگیراو، داپۆشراو) و شێوە مەجازیەکەی ئەم
واتایە (ژێردەستە، کۆت‌کراو)، بەکار بێت.
ئەمەش هەموی نیشانەیە بۆ ئەوەی ئەم واتا نوێیە
لە کەناڵێکی ترەوە هاتوە، کە زمانی تورکیی ئەنەدۆڵیە.
بۆ ئەوەی بزانرێت کە "سربست" لە فەرهەنگە فارسیە کۆنەکاندا هەر بە واتای "سەرگیراو" و شتی "داخراو و مەتەڵ‌ئاسا" هاتوە و بۆ واتای "ئازاد" نەهاتوە؛ سەرنجی ڕاڤەی ماددەی "سەربەست" لە کۆمەڵێک فەرهەنگی کۆنی زمانی فارسیدا دەدەین:
ئەمە لە "مجمع الفرس": "سربست:
یعنی پوشیدە، و سخت، و پنهان، و مشکلی کە حل نتوان کرد..".
ئەمەش لە "فرهنگ رشیدی": "سربست:
پوشیدە، و مشکلی کە حل نتوان کرد".
ئەمەش لە "شمس اللغة": "سربست (ف)
ـ بالفتح ـ: یعنی مشکلی کە امکان حل ندارد، و ـ نیز ـ هر کلامی کە بیجا نبود و حل
نشود".
ئەمەش لە "فرهنگ نظام": "سربست: آنچە سرش بستە باشد، مثل کوزەء سربست
و کیسە سربست...".
ئەمەش لە "فرهنگ جعفری": "سربست
ـ بە وزن 'سرمست': یعنی سر را بست، و بمعنی امر پنهان و پوشیدە، و مشکلی کە حل
نتوان کرد ـ نیز ـ آمدە ".
هەتا هەندێک لە فەرهەنگە نوێیەکانیش تەنها واتا
کۆنەکە دەهێنن و واتای "ئازاد" ناهێنن، وەکو "فرهنگ طلایی"ی (الذهبي):
"سربست: مشكل لا يمكن حله. كلام مختلط وغامض".
پوختە:
بەم شێوەیە "سەربەست" وشەیەکی فارسیە،
بە واتای "سەربەستراو" یان "سەرگیراو"، کە بە واتایەکی نوێوە،
واتای "ئازاد"، لە تورکیەوە وەرمان‌گرتوەتەوە. دەشتوانین بڵێین وشەیەکی
تورکیە بەو مەبەستەی لە تورکیدا ئەو واتایەی وەرگرتوە. ئەم گۆڕانکاریە واتاییە لە تورکیدا
ڕوی داوە، کاتێک "سربست"ی فارسی چوەتە تورکیەوە؛ دوای بەکارهێنانی بۆ هەندێک
شتی تایبەتی واتاکەی گۆڕاوە هەتا بە هەر شتێکی ئازاد و بێکۆت وتراوە، ئینجا بەم واتا
نوێیە وشەکە گەڕاوەتەوە بۆ کوردی و فارسی، لە کاتێکدا فارسی و کوردی واتا بنەڕەتیەکە
(=سەربەستراو) ـیان لای خۆیان هەڵ‌گرتوە.
بۆچی دەڵێین "سەربەست" و "سەربەستە"
لە بنەڕەتدا فارسین؟
پێش هەمو شتێک؛ گومانمان نیە لەوەی تورکی
"سەربەستە"ی لە فارسیەوە وەرگرتوە، نەک لە کوردیەوە. فارسی ئەو کاریگەریە
زۆرەی هەبوە لەسەر تورکی، نەک کوردی. لە سەردەمی سەلجوقیەکانەوە تورک زمانی فارسییان
وەکو زمانێکی ڕەسمی و ئەدەبی بەکارهێناوە.
جگە لەوەش ئەگەری زۆرە وشەکە، "سەربەستە" بە واتای سەرگیراویش، لە کوردیدا خوازراوی فارسی بێت. چونکە ئەم داڕشتەی ئاوەڵناوە بەرکاریەی کە لە ـ بۆ نمونە ـ "بەستە"
ـ‌ی بە واتا "بەسراو" ـ دا هەیە فارسیە، کوردیانه نیە، بە هەمان شێوە
"کوشتە" و "نوشتە" و "سوختە" و "ساخته" کە
لە فارسیەوە هاتون، کوردیەکەیان دەبێتە: "کوشتو" و "کوژراو"،
"نوسراو"، "سوتو" و "سوتاو"، "سازاو". ئەم
داڕشتەیە لە کوردیدا شێوگی ناوی بکەرە: "کردە"، "کوژه" (ئەمە لە
"کوشندە" کوردیترە)، "لێ‌بورده". بۆیە دەڵێین "سەربەستە"
لە بنەڕەتدا فارسیە.
لە هەمان کاتیشدا هەندێک وشەی تر ڕەنگە بەڵگەی ئەوە بن ئەم داڕشتەیە وەکو شێوگی ئاوەڵناوی بەرکاری لە کوردییشدا بەخۆماڵی هەبێت. ئەوانەش وەکو دەستەواژەکانی
"باوك‌مردە" و "گورگ‌خواردە" و "با‌بردە"، کە هەرچەند لە
هەندێک ڕوەوە جیاوازن لە "سەربەستە" (و لەنێوان "باوك‌مردە" لە
لایەک و "گورگ‌خواردە" و "با‌بردە" لە لایەکی تر، جیاوازی هەیە،
کە یەکاڵاکردنەوەی ئەم جیاوازیانە بۆ ئێرە گرنگ نیە)،؛ بەڵام ئەوە ڕاستە کە "خواردە"
و "بردە" و ـ ڕەنگە ـ "مردە" یش وەکو "بەستە" ئاوەڵناوی
بەرکارین. لە هەمان کاتیشدا ئەوەی لەسەر زمانی خەڵکە و باوە هەر "باوك‌مردو" و
"گورگان‌خواردو" و "بابردو" ه، و ئەمانە کوردیترن لە "باوك‌مردە"
و "گورگ‌خواردە" و "با‌بردە".
ئیتر "مردگ" و "خواردگ" و
"بابردگ" یش هەر شێوەیەکی تری "مردو" و "خواردو" و
"بابردو" ن، یانی ئەم "-گ" ـە لەجێی "-و" ـە، ئەوەش
چونکە لە هەندێک شێوەزاری کوردیدا (وەکو: کەڵهوڕی، ئەردەڵانی) لەجێی ـ بۆ نمونه ـ
"بڕاو" یان "بڕیاو" دەوترێت "بڕیاگ"، و لەجێی
"پیاو" دەوترێت "پیاگ".
لەگەڵ ئەمانەشدا ڕەنگە بەپێی ئەم دەستەواژانە داڕشتەی
(قەدی کار=کار+ـە) بۆ ئاوەڵناوی بەرکاری لە کوردییشدا هەبێت. وەکو خودی "بەستە"
کە بە هەندێک واتا دێت کە دیارە لەسەر بنەمای واتای "بەستراو" ساز بون (ئەگەر
ئەمەش کاریگەریی فارسی نەبێت) [لەگەڵ ئەوەشدا "بەستو" و "بەستی"
زیاتر و ڕونتر بە واتای "بەستراو" بەکار دێن]، یان لە وشەی ئاوێتەی
"دابەستە" دا، کە بە واتای "دابەستراو" ە. یان وەکو وشەی
"گرتە" کە بە واتای "گیراو" ە، و زوتر بە واتای "خەمبار"
بەکار هاتوە (وەکو "گرفتە"ی فارسی، ئەگەر کاریگەریی ئەم فارسیە نەبێت)، و
ئێستەش بە واتای "گیراو"ی وەکو وێنەی گیراو دێت. هەرچەند لە کوردیدا زیاتر
پاشگری "-و" و ـ کەمتر ـ "-ی" بۆ دروستکردنی ئاوەڵناوی بەرکاری
بەکار دێن، وەکو "گرتو" و "گرتی" بە واتای "گیراو"
(=دیل، بەندکراو)، کە "گرتە" بەم واتایە نەهاتوە. بەڵام ئیتر ئەگەری هەیە
هەر سێ پاشگری "-و" و "-ی" و "ـه" لە دروستکردنی ئاوەڵناوی
بەرکاریدا بەکار بێن، وەکو چۆن هەرسێکیان لە دروستکردنی ئاوەڵناوی بکەریدا بەکار دێن،
بەڵام مەرج نیە هەرسێکیان لەگەڵ یەک کرداردا بەکار بێن، بۆ نمونه: لە "هات-"
ـەوە "هاتو" (و "هاتگ") و "هاتی" ساز دەبن کە ئاوەڵناوی
بکەرین ("هاتە" یش هەیە بە واتای "بەخت"، کە شێوەیەکی تری
"هات" ـە کە بە هەمان واتایە و وەکو وەرگێڕانی "آمد"ی فارسی وایە.
بەڵام ڕەنگە ئەمە لە بابەتی ئاوەڵناوی بکەری نەبێت). بۆ پاشگری "ـه" یش نمونە
هەیە: "کردە"، "کوژه"، "لێ‌بورده"، "دەرهاتە"
( = "دەرهاتو" و "دەرهاتگ" کە زیاتر بەکار دێن)، "خۆرە"(؟).
لەگەڵ ئەوانەشدا بەکارهێنانی پاشگری "ـه" لە ئاوەڵناوی بەرکاری (و بکەرییش)
ـدا لە بەکارهێنانی "-و" (و "-گ") و "ی" کەمترە، و زۆر
جار بەڕونی دیارە کە وشەکە لە فارسیەوە وەرگیراوە، وەکو لە حاڵەتی "کوشتە"
و "نوشتە" و "سوختە" و "ساخته" و "خەستە"
دا. "سەربەستە"یش دەگونجێت لە کوردیدا ساز بوبێت، بەڵام ـ بە ڕای من ـ هێشتا
ئەگەری کاریگەریی فارسی دەمێنێت، چونکە هەمو واتاکانی ڕەنگی "سربسته"ی فارسی
دەدەنەوە، و شێوەی "سەربەستو" و "سەربەستگ" و "سەربەستی"
یشی نیە لە کاتێکدا کوردی زیاتر ئەم پاشگرانە بەکار دەبات تاکو "ـه".. ئیتر
لێرەوە دیارە کە لە فارسیەوە وەرگیراوەتەوە.
* بۆ کەسێک بیەوێت داکۆکی لە ڕەسەنێتیی کوردیی وشەکە ـ بە واتای "ئازاد" ـ
بکات؛ ئەگەر بتوانێت هاتنی وشەی "سەربەست" (بە واتای ئازاد) لە فارسی و کوردیدا
ـ پێش " هاتنی تورك بۆ ناوچەکە" ـ بسەلمێنیت، وەکو ئەوەی لە فەرهەنگێک، یان
دەقێکی فارسی یان کوردیدا هاتبێت؛ ئەوە لێکدانەوە ڕیشەییەکەی من ـ کە دەڵێت وشەکە لە
تورکیدا واتای "ئازاد"ی وەرگرتوە ـ هەڵ‌‌دەوەشێتەوە و ڕون دەبێتەوە کە وشەکە
هەر پێش ئەوەی بچێتە تورکیەوە لە فارسی (و کوردی) ـدا واتای "ئازاد"ی هەبوە.
بەڵام بەبێ هێنانی بەڵگەیەک لە دەقێک یان فەرهەنگێک؛ ئەوە ناسەلمێت. دوای هێنانی بەڵگەکەش؛
هێشتا دەمێنێتەوە ئەوەی کە دەبێت ڕون بکرێتەوە: وشەی "سەربەست" لە کوردی
و فارسیدا کە دەقاودەق واتای "سەر بەستراو" دەدات؛ چۆن گەشەی واتایی کردوە
تا واتای "ئازاد" بدات؟ خۆ ئەگەر باسی کوردییش نەکەین؛ لە فارسیدا
"سربست" و "سربستە" دەقاودەق بە واتای "سەربەستراو"
ن، هەر ئەم وشە فارسیەیشە کە تورکی وەری‌گرتوە و واتای "ئازاد"ی داوەتێ.
* ئەی ئایا دەکرێت "سەربەست" بە هەر واتایەکی
تر کوردیی پوخت بێت؟ خۆ "سەر" (ناو) و "بەست" (قەدی کردار، یان
وەکو ناو ـ چاوگی بێ "ـن") لە کوردیدا هەن. بەڵێ دەگونجێت کوردی بێت، ئەو
کاتەش "سەربەست" لە کوردیدا دەگونجێت دو واتا بدات: ناوێکی لێکدراو بە هەمان
واتای کرداری "سەربەستن" واتە سەرگرتن ("بەست" لێرەدا چاوگی بێ
"ـن" ـە) [ئیتر دەکرێت بەو حاڵەت و پێکهاتەیەش بوترێت کە لە ئەنجامی ئەو
کرداری "سەربەستن" ـە دێتە دی، وەکو "داربەست" و "داربەند"
یش]، و ئاوەڵناوێکی بکەرییش کە واتای "سەرگر" دەدات ("بەست" لێرەدا
قەدی کردارە، کە لە واتادا وەکو ناوی بکەری لێ دێت)، کە بەم واتایەی دوەمیان بە شێوەی
"سەربەستە" و "سەربەستەر" یش دەبێت.
بەڵام لە فارسیەکەدا "سربست" و
"سربستە" هەردوکیان ئاوەڵناوی بەرکاری "اسم مفعول" ـن. کە وا دیارە
وشەکە لە بنەڕەتدا هەر "سربستە" یە و شێوەی "سربست" یشی لێ ساز
بوە، چونکە "بستە" داڕشتەی ئاوەڵناوی بەرکاریە، "بست" یان قەدی
ڕابردوە یان چاوگی بێ "ـن" ("مصدر مرخم") ـە.
بە شێوەیەکی تریش دەگونجێت "سەربەست"
بەڕەسەنی لە کوردیدا هەبێت، ئەویش بەوەی لە "سەربەست" ـدا "سەر"
ئاوەڵکار بێت و وشەکە لە بابەتی "سەرپەل" و "سەرپێ" و "سەرتوێ"
و "سەرکەل" بێت؛ دەبینیت "سەر" لەم حاڵەتەدا دەچێتە سەر ناوی ئاسایی،
نەک سەر کار و قەدی کار و چاوگی بێ "-ن". بەم پێیە؛ "بەست" دەبێتە
ناوێکی ئاسایی، ئینجا با بزانین "بەست" وەکو ناوێک چ واتایەک دەدات: لە
"هەنبانە بۆرینە" دا ئەم واتایانە بۆ "بەست" ـ وەکو ناو ـ باس
کراون: جێگەی مانگرتن، لەمپەر، قەراخی چەم، کاریتەی دارەڕا، چەمی کەم‌ئاو، بەنداو،
کەین و بەین. ئەگەر "سەر" بخەینە سەر "بەست" بە هەر یەکێک لەو
واتایانە؛ واتای "سەربەست"ی هاوواتای "ئازاد" ناگەیەنێت، بەڵام
ڕەنگە هەندێک واتای تر لەو ڕێگەیەوە پێک‌بێت، وەکو "سەربەست" بە واتای
"سەر بەنداو".
